Pod tym pierwszym pojęciem kryje się prąd literacki, który następnie opanował także inne gałęzie sztuki, zrodzony pod koniec XIX w. w opozycji do wcześniejszego pozytywizmu. Do łask wróciły dzieła wielkich polskich romantyków, zaś młodzi twórcy inspirowali się także dziełami filozoficznymi Arthura Schopenhauera i Friedricha Nietzschego. Ich „cygański” tryb życia wśród konserwatywnie nastawionych mieszczan – choćby w Krakowie – budził niesmak i zgorszenie, lecz ich dzieła literackie na trwałe zapisać się miały w polskiej kulturze.

Zobacz interpretację "Małopolska między wojnami" na Wirtualnych Muzeach Małopolski