Bądź bezpieczny w Tatrach

Aktualności

22 sierpnia 2019 r. gwałtowna burza zaskoczyła setki turystów na szczytach Tatr. W wyniku uderzeń piorunów i paniki zginęło pięć osób, a ponad 150 zostało rannych. Nasz rozsądek i wiedza o zasadach bezpieczeństwa w górach mogą ograniczyć ryzyko najmniej spodziewanych zmian pogody. Małopolska Organizacja Turystyczna wraz z Tatrzańskim Ochotniczym Pogotowiem Ratunkowym prowadzą akcję #NajważniejszeWrócić

Tatry przeżywają największe turystyczne oblężenie od lat. Góry zachwycają nieustannie, pokonywanie własnych lęków i trenowanie charakteru jest kuszącym wyzwaniem, ale tylko rozsądny turysta jest w stanie czerpać w pełni z tego, co oferują góry. Trzeba pamiętać o kilku fundamentalnych zasadach, które przedstawimy poniżej.

Bądź oryginalny i zaplanuj trasę dostosowaną do własnej formy

Giewont, Morskie Oko, Rysy – to miejsca w Tatrach absolutnie kultowe i kierunki najczęściej wybierane przez turystów. Niestety nie każdy wędrowiec ma świadomość, że porusza się w terenie górskim, niekiedy bardzo trudnym i wymagającym. Nie brakuje przypadków, w których ludzie są zaskoczeni trudnością terenu, długością podejścia czy drogi powrotnej. Kluczowym aspektem przed wyjściem na wycieczkę górską jest zatem zaplanowanie trasy. Tatrzański Park Narodowy oferuje sieć szlaków turystycznych o różnej długości, poprowadzonych w różnym terenie o różnym stopniu trudności. Warto dzień przed planowaną wędrówką usiąść z mapą i zastanowić się nad celem wycieczki. Roztropny turysta na pierwszy dzień wybiera zawsze lżejszą trasę, która stanowi rozgrzewkę i jest sprawdzeniem indywidualnej formy. Dopiero w kolejnych dniach podejmuje prawdziwe wyzwania i trasy bardziej wymagające. Na etapie planowania wycieczki należy wziąć pod uwagę:

długość trasy z punktu startowego do miejsca do celowego oraz drogę powrotną
długość dnia
prognozę pogody
indywidualną formę.

Czynniki pogodowe są decydujące przy wyborze trasy, ale przede wszystkim należy odpowiednio ocenić własne siły i możliwości, a całość przełożyć na długość dnia. Latem wycieczki niekiedy mogą trwać nawet 12 godzin, ale jesienią dzień staje się coraz krótszy, więc warto o tym pamiętać przy wyborze trasy.

Bez mapy ani rusz

Jednym z podstawowych przedmiotów, który należy zapakować do plecaka jest mapa. To dzięki niej możemy szczegółowo zaplanować trasę i sprawdzić czasy przebycia poszczególnych odcinków. Ponadto mapa jest źródłem informacji o otaczającym terenie – znajdują się na niej nazwy geograficzne, wysokości, czy nawet niekiedy zaznaczone są okazy przyrodnicze. Posiadanie mapy jest niezbędne, aby zdobyć orientację w terenie, daje możliwość modyfikacji wycieczki i oceny potencjalnych wariantów przejścia w razie konieczności. W przypadku nagłego załamania pogody i wędrówki we mgle mapa może być podstawowym źródłem informacji o kierunku i przebiegu szlaku. Doświadczony turysta wie, że warunki w górach są bardzo zmienne, czasami trasę trzeba skrócić lub obrać alternatywny wariant przejścia. Koniecznie przed wyruszeniem w trasę należy przeliczyć czasy przejścia szlaków podane na mapie i pamiętać przy tym o drodze powrotnej.

Alternatywnym rozwiązaniem są aplikacje mobilne proponowane m.in. przez TPN, TOPR np. aplikacja „Twój Tatrzański PN” czy „Ratunek”. Zainstalowanie aplikacji umożliwia śledzenie i zapisywanie śladów wycieczek, sięgnięcie do niezbędnych informacji i opisów. Geolokalizacja wskazuje aktualne miejsce przebywania i weryfikuje trasę, do pobrania jest dostępna także mapa Tatr. Co istotne, w aplikacji opisane są także zasady bezpieczeństwa w górach oraz aktualne ostrzeżenia o zagrożeniach. Dzięki aplikacji „Ratunek” w razie wypadku lub zabłądzenia można łatwo i szybko wezwać pomoc nawet nie znając dokładnej lokalizacji. Aplikacje do monitorowania warunków pogodowych oraz sytuacji burzowej są absolutnym minimum, po które warto sięgnąć przed wycieczką. Wychodząc w góry wystarczy tylko pamiętać, o naładowanym telefonie.

Im wyżej – tym chłodniej: zadbaj o odrobinę komfortu i dobierz odpowiedni ubiór

Bardzo często turyści ulegają złudzeniu dobrych warunków pogodowych panujących u podnóża gór i wyruszają w trasę kompletnie bez przygotowania. Trzeba pamiętać o kluczowej zasadzie zmiany temperatury w górach: na każde 100 m wysokości temperatura spada o ok. 0,6° - 1°C. Ponadto podejmowany wysiłek fizyczny sprawia, że organizm szybko wychładza się podczas odpoczynku, bardzo przydatna zatem jest ciepła bluza. Nawet w najbardziej upalne dni temperatura w górach może się bardzo obniżyć (np. po burzy), a bezchmurne dni często należą do bardzo wietrznych, zwłaszcza w wyższych partiach gór. Kurtka z kapturem, peleryna przeciwdeszczowa, długie spodnie i czapka od słońca to naprawdę podstawowe elementy letniego ubioru górskiego, które każdy turysta powinien ze sobą mieć.

Oczywiście podstawą udanej wycieczki jest odpowiednio dobrane obuwie. Dobre buty powinny być przede wszystkim wygodne, wytrzymałe i charakteryzować się dobrą przyczepnością do skały. Bez właściwego obuwia nawet najpiękniejsza wycieczka może zamienić się w udrękę.

Oprócz dobranych butów i ciepłego ubrania warto zadbać także o dodatkowe wyposażenie. Na dłuższe wycieczki niezbędna będzie czołówka, nawet jeśli trasa wydłuży się, dobrze mieć ją na dnie plecaka, wówczas nawet przy powrocie o zmroku nie ma pośpiechu. Kijki trekkingowe pomogą wypracować rytm nawet najżmudniejszego podejścia, a przy schodzeniu odciążają kolana. Wybierając się w wyższe partie gór, w miejsca, gdzie wędrówka wzbogacona jest o elementy wspinaczki warto rozważyć zabranie kasku, który ochroni głowę.

Lista niezbędnego ekwipunku turysty jest dość długa, ale obecnie wykorzystywane technologie sprawiają, że odzież i sprzęt są naprawdę lekkie, warto więc trochę zainwestować, żeby później cieszyć się komfortem i piękną wycieczką.

Wybij się ponad przeciętność i zadbaj o niezbędny prowiant

Coraz częściej na tatrzańskich szlakach, zwłaszcza na tych dość łatwo dostępnych, można spotkać typowych turystów bez wyposażenia. Wędrówka z butelką napoju w ręku ostatnio stała się dość modnym zjawiskiem, w szczególności wśród tych, którzy docierają na Kasprowy Wierch kolejką i decydują się na powrót do Kuźnic pieszo. Szczęśliwie są schroniska, w których można kupić wodę czy herbatę, ale nie zawsze są nam po drodze.

Oprócz cieplejszych ubrań, przed wędrówką zadbać należy o prowiant. O ile przy wysiłku fizycznym apetyt nie jest najważniejszy i odzywa się po pewnym czasie, o tyle odpowiednie nawodnienie organizmu jest niezbędne. Planując wycieczkę całodzienną koniecznie należy zabrać ze sobą odpowiednią ilość płynu, najlepiej wody czy napoju izotonicznego, która wystarczy na całą zaplanowaną trasę. Często niezwykle cenny okazuje się także termos z ciepłą herbatą, bo w klimacie wysokogórskim, a więc także w Tatrach, pogoda zmienia się bardzo dynamicznie. Przy podejściu warto zapewnić sobie trochę dodatkowej energii, w czym pomoże kawałek czekolady czy baton, świetnie sprawdzają się także banany i bakalie.

Pamiętajmy, aby nawet w momentach kryzysowych nie wypić całego płynu na podejściu, bo do przebycia pozostaje jeszcze droga powrotna.

Jeżeli trasa zaplanowanej wycieczki przebiega przez schroniska górskie, warto zajrzeć do środka i posilić się ciepłą zupą czy obiadem. Apetyt rośne i każdy posiłek podczas wędrówki dorównuje rangą najznakomitszej uczcie.

Sprawdzaj prognozy i obserwuj niebo

Piękna pogoda to już połowa sukcesu do udanej wycieczki, jednakże pogoda w górach lubi być kapryśna, zwłaszcza latem w okresie burzowym. Dlatego jednym z pierwszych kroków przed wyruszeniem na szlak powinien być dokładny przegląd prognoz pogody. Jeżeli zapowiadane są burze – należy rozważyć wyjście na szlak lub zmodyfikować trasę i wybrać krótszy wariant, wyruszyć najlepiej z samego rana. Pamiętajmy, podczas burzy w górach poza schroniskami nigdzie nie jesteśmy bezpieczni.

Tatry rządzą się własnymi prawami i nie zawsze prognozy pogody sprawdzają się, dlatego warto na bieżąco obserwować warunki. Jeżeli tylko usłyszymy zbliżającą się z oddali burzę warto zmienić plan i zawrócić w bezpieczne miejsce, zwłaszcza z grani. Nie warto sugerować się zachowaniem innych turystów, którzy mimo zbliżającej się burzy, nieświadomi zagrożenia, pną się do góry. Gdy jednak burza nas zaskoczy należy jak najszybciej schodzić w dół, przede wszystkim należy natychmiast zejść z grani, odsunąć się od skał i nie dotykać łańcuchów. Podczas burzy trzeba unikać otwartych przestrzeni i nie wolno chować się pod drzewami. Najlepiej przykucnąć w bezpiecznym miejscu, gdzie nie będziemy najwyższym punktem w otoczeniu (ale nie pod skałami) i przeczekać nawałnicę zachowując izolację od podłoża oraz unikając skupisk ludzi. Burze w górach są gwałtowne i bardzo niebezpieczne, zwłaszcza w terenie skalnym. Przypomnijmy ku przestrodze jedną z najtragiczniejszych burz w Tatrach, która zdarzyła się w sierpniu 2019 roku pod Giewontem. Zginęło wówczas 5 osób, 150 zostało rannych. Każdy planujący wyjście w Tatry powinien obowiązkowo zadbać o naładowanie baterii w telefonie oraz zapisać sobie numer ratunkowy TOPR: 601 100 300. Pamiętajmy jednak, aby wzywać pogotowie ratunkowe w sytuacjach naprawdę trudnych.

Nowe aplikacje dla wspinaczy, skialpinistów i taterników jaskiniowych

Tatrzański Park Narodowy uruchomił jesienią 2021 roku dwie aplikacje mobilne, które będą działać równolegle ze znanymi do tej pory stronami wspinanie.tpn.pl oraz jaskinie.tpn.pl. Aplikacje skierowane są do taterników powierzchniowych, narciarzy ekstremalnych i taterników jaskiniowych. Do rejestracji wyjść wspinaczkowych dla taterników powierzchniowych oraz linii zjazdów dla narciarzy ekstremalnych została uruchomiona aplikacja TPN Wspinanie, a dla taterników jaskiniowych - aplikacja TPN Jaskinie. Aplikacje są dostępne zarówno dla telefonów komórkowych z systemem operacyjnym Android jak i iOS. Można je pobrać odpowiednio za pomocą aplikacji Sklep Google Play (Android) oraz platformy App Store (iOS).

Ważne

Nie zapominajmy, że w górach, zwłaszcza tych wysokich, należy kierować się przede wszystkim zdrowym rozsądkiem i rozwagą. Czasami najważniejszą i najtrudniejszą decyzją do podjęcia może być zawrócenie z planowanej trasy, ale przecież najważniejsze jest, aby szczęśliwie wrócić. Pamiętajmy, Tatry poczekają, a każde doświadczenie, które zdobywamy na szlaku sprawia, że stajemy się bardziej dojrzałymi turystami.